Ehliyet sınavına hazırlık sürecinde ilk yardım bilgisi oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Trafik kazalarında en sık karşılaşılan yaralanma türlerinden biri olan kırık, çıkık ve burkulma vakalarında doğru müdahale hayat kurtarabilir. Bu rehberimizde, 2026 ehliyet sınavı müfredatına uygun şekilde bu konuları detaylı olarak ele alacağız.
Burkulma Nedir ve Nasıl Müdahale Edilir?
Burkulma, hareketli eklem bölgelerinin anlık olarak zorlanması sonucu meydana gelen en hafif derecedeki eklem zedelenmesidir. Eklem yüzeylerinin geçici olarak yerinden oynaması ile karakterizedir.
Burkulma Belirtileri
Eklem bölgesinde şişme ve hassasiyet
Ağrı ve hareket kısıtlılığı
Bölgede morarma ve ısı artışı
Burkulmada İlk Yardım Uygulaması
Burkulma durumlarında eklem bölgesi sıkıştırıcı bir bandaj yardımıyla tespit edilmelidir. Bu tespit işlemi, eklemin daha fazla hasar görmesini önler ve ağrının azalmasına yardımcı olur. Yaralanan bölgeye soğuk uygulama (buz kompres) yapılması şişliği azaltmada etkilidir.
Çıkık: Tanımı ve İlk Müdahale
Çıkık, hareketli eklem yüzeylerinin birbirinden kalıcı bir şekilde ayrılması durumudur. Burkulmanın aksine çıkıkta eklem yüzeyleri normal pozisyonlarına kendiliğinden dönemez ve profesyonel müdahale gerektirir.
Çıkıkta Yapılması Gerekenler
Yaralıya rahat bir pozisyon verilmeli
Eklem hareketsiz hale getirilmeli
Kesinlikle yerine oturtma girişiminde bulunulmamalı
Soğuk uygulama ile şişlik azaltılabilir
Acil sağlık ekibine haber verilmeli
Kırık: Çeşitleri ve İlk Yardım Prensipleri
Kırık, herhangi bir dış etki sonucunda kemik dokusunun bütünlüğünün bozulması olarak tanımlanır. Kemik bulunan her bölgede kırık meydana gelebilir.
Kırık Türleri
Kapalı Kırık: Cilt bütünlüğü bozulmamış kırıklardır
Açık Kırık: Kemik parçalarının cildi deldiği, enfeksiyon riski yüksek kırıklardır
Tam Kırık: Kemiğin tamamen koptuğu durumlardır
Çatlak: Kemikte kısmi bütünlük kaybı olan durumlardır
Kırık, Çıkık ve Burkulmada Ortak İlk Yardım Prensipleri
Bu üç yaralanma tipinde de ilk yapılması gereken, yaralıya uygun pozisyon verildikten sonra hasar gören bölgenin sabitlenmesidir. Hareketsizlik sağlanması, kırık kemik uçlarının hareket edip çevre dokulara ve hayati organlara zarar vermesini önler.
Önemli: Ağrı ve şişliği azaltmak amacıyla yaralanan bölge kalp seviyesinden yukarı kaldırılmalı ve soğuk uygulama (buz kompres) yapılmalıdır. Bu işlem kan akışını yavaşlatarak şişmeyi minimize eder.
Kırıklarda Pozisyon Verme
Oturuş veya Yarı Oturuş Pozisyonu Gerektiren Kırıklar
Göğüs kemiği, kaburga, köprücük kemiği ve kol kırıklarında yaralı oturuş veya yarı oturuş pozisyonuna alınmalıdır.
Neden Oturuş Pozisyonu? Özellikle göğüs ve kaburga kırıklarında, yaralı sırt üstü yatırılırsa kırık kemik uçları akciğer, kalp gibi hayati organlara batarak ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle bu tip kırıklarda mutlaka oturuş pozisyonu tercih edilmelidir.
Bilgi: Köprücük kemiği kırıklarında omuz bölgesine üçgen şeklinde sargı bezi kullanılarak tespit işlemi gerçekleştirilir.
Sırt Üstü Yatış Pozisyonu Gerektiren Kırıklar
Göğüs, kaburga, köprücük ve kol kırıkları dışındaki tüm kırıklarda yaralı sırt üstü yatış pozisyonuna alınır.
Omurga ve Omurilik Yaralanmaları - Kritik Önem
Omurga ve omurilik kırıkları, en tehlikeli kırık türleri arasında yer almaktadır. Kırık bölgenin altında kalıcı felç (paralizi) meydana getirebileceğinden son derece dikkatli olunması gereken durumlardır.
Omurga Yaralanmalarında Yapılması Gerekenler:
Yaralı mutlaka en az 3 kişi tarafından taşınmalıdır
Taşıma sırasında baş-boyun-gövde hizası kesinlikle bozulmamalıdır
Yaralı dikkatlice sırt üstü sert bir zemine yatırılmalıdır
Sağlık ekibi gelene kadar yaralı hiçbir şekilde hareket ettirilmemelidir
Yaralı kesinlikle oturtulmamalıdır
Taşımada mutlaka sedye kullanılmalıdır
Boyun Omurları Yaralanması: Boyun omurlarında yaralanma şüphesi bulunan bir kazazede, araçtan çıkarılmadan önce mutlaka boyunluk takılmalıdır. Boyun bölgesi hiçbir şekilde hareket ettirilmemelidir.
Atel Uygulaması
Atel, kırık kemik uçlarının çevre dokulara zarar vermesini önlemek amacıyla kırık bölgesini hareketsiz hale getiren düz ve sert bir malzemedir. Tahta, karton, şemsiye gibi malzemeler atel olarak kullanılabilir.
Atel Uygulanmayan Durumlar
Uyarı: Köprücük kemiği, kaburga ve kafa kemiği (kafatası) kırıklarında atel uygulanmaz. Bu bölgelerde atel yerine farklı tespit yöntemleri kullanılır.
Alt Ekstremite (Bacak) Kırıklarında Atel Uygulaması
Diz ile Ayak Arası Kırıklar
Diz ile ayak arasındaki kemiklerde (kaval kemiği ve incik kemiği) kırık meydana gelmişse, uygulanacak atelin boyu topuktan kalçaya kadar olmalıdır. Atel kırığın bir üst ve bir alt eklemini içine alacak şekilde yerleştirilmelidir.
Diz ile Kalça Arası Kırıklar
Diz ile kalça arasındaki kemikte (uyluk kemiği) kırık varsa, topuktan koltuk altına kadar iç ve dış yandan çift atel tespiti yapılmalıdır. Bu tip kırıklarda tek atel yetersiz kalacağından mutlaka iki yönden tespit gereklidir.
Atel Bulunamadığında Alternatif Yöntem
Bacak kemiği kırıklarında atel malzemesi bulunamadığı durumlarda, iki bacak arasına yumuşak bir malzeme (battaniye, havlu vb.) konularak bacaklar birbirine bağlanır. Bu yöntemle sağlam bacak, kırık bacak için atel görevi görür.
Üst Ekstremite (Kol) Kırıklarında Atel Uygulaması
Ön Kol Kırıkları
Ön kol kemiği kırıklarının atelle tespitinde, ön kol boyuna doğru kaldırılarak kol ile 90 derece açı oluşturacak şekilde asılır. Bu pozisyon hem konforu artırır hem de şişmeyi azaltır.
Alternatif Yöntem: Ön kol kemiği kırıklarında atel malzemesi bulunamazsa, kazazedenin ceketinin veya gömleğinin eteği ön kol üzerinden kaldırılıp tespit amaçlı kullanılabilir.
Üst Kol (Pazı) Kırıkları
Kol kemiği (humerus) kırıklarında, atelleme işleminden sonra kol geniş bir sargı bezi veya üçgen sargı ile karşı taraf koltuk altına bağlanarak vücuda tespit edilir. Bu yöntem hem hareketi kısıtlar hem de ağrıyı azaltır.
Genel İlk Yardım Prensipleri ve Hatırlatmalar
Kırık, çıkık ve burkulmalarda panik yapmadan sakin hareket edin
Yaralıyı gereksiz yere hareket ettirmeyin
Açık kırıklarda kemik uçlarını yerine koymaya çalışmayın
Çıkıkları yerine oturtmaya çalışmayın, profesyonel yardım bekleyin
Kan dolaşımını kontrol edin (nabız, renk, sıcaklık)
Yaralıyı sıcak tutun, hipotermiyi önleyin
Mümkünse yaralı bölgeyi kalp seviyesinden yüksekte tutun
En kısa sürede 112 Acil Yardım hattını arayın
Yaralıya moral verin ve sakinleştirmeye çalışın
İlk yardım konusunda daha fazla bilgi için kanama türleri ve turnike uygulaması hakkındaki rehberimizi de inceleyebilirsiniz.
Ehliyet Sınavında Sıkça Sorulan Konular
Pozisyon: Hangi kırıklarda oturuş, hangi kırıklarda yatış pozisyonu verileceği
Atel: Atel uygulanmayan kırıklar ve atel boyları
Omurga: Omurga yaralanmalarında taşıma prensipleri
Farklar: Burkulma, çıkık ve kırık arasındaki farklar
Müdahale: İlk yapılması gereken işlemler
Ehliyet sınavında başarılı olmak için tüm konu başlıklarını düzenli olarak çalışmanız önemlidir. Deneme sınavları ile kendinizi test edebilir ve eksik olduğunuz konuları belirleyebilirsiniz.
Sonuç
Kırık, çıkık ve burkulmalarda doğru ilk yardım uygulaması, yaralının iyileşme sürecini olumlu yönde etkiler ve kalıcı hasarları önleyebilir. Ehliyet sınavında bu konuların iyi bilinmesi gerektiği kadar, gerçek hayatta da bu bilgilerin hayat kurtarıcı olabileceğini unutmamak gerekir.
2026 ehliyet sınavına hazırlananlar için bu rehberde yer alan tüm bilgiler, güncel mevzuat ve ilk yardım protokollerine uygun olarak hazırlanmıştır. Sınav öncesi bu konuları tekrar etmek ve görsellerle pekiştirmek başarı şansınızı artıracaktır.
Ehliyet sınavında en çok yapılan hatalar ve ilk seferde geçmenin ipuçları hakkındaki makalelerimizi de okuyarak sınava daha iyi hazırlanabilirsiniz.
Unutmayın: İlk yardım bilgisi sadece sınav için değil, hayat boyu kullanabileceğiniz değerli bir beceridir. Bu bilgileri öğrenmek ve gerektiğinde doğru şekilde uygulamak, hem kendiniz hem de sevdikleriniz için önemlidir.
En çok çıkan sorular ile pratik yaparak ve animasyonlu sorular ile görsel öğrenme sağlayarak sınavda başarılı olabilirsiniz. Başarılar dileriz!