Ehliyet sınavında en çok sorulan konulardan biri kanama çeşitleri ve ilk yardım müdahaleleridir. Kanamaların doğru yönetilmesi, hem gerçek hayatta hem sınavda kritik öneme sahiptir. Kanama türleri, burun ve kulak kanamaları, basınç uygulama teknikleri ve turnike kullanımının ne zaman gerekli olduğu bu yazıda güncel müfredata uygun şekilde açıklanmıştır.
Kanama Nedir?
Kanama, kanın damar dışına çıkmasıdır. Bu çıkış vücut dışına olabileceği gibi iç organlara da olabilir. Vücuttaki kanın yaklaşık %20’sinin kaybedilmesi ciddi hayati tehlike oluşturur çünkü hayati organlara oksijen taşınamaz. Örneğin beyin, 5 dakika oksijensiz kalırsa geri dönüşü olmayan hasar meydana gelir.
Kanama Türleri
1. Atardamar (Arter) Kanaması
Atardamarlar kalpten vücuda temiz kan taşır. Bu nedenle kan açık kırmızı renktedir ve fışkırır tarzda akar. Nabızla uyumlu şekilde kesik kesik gelmesi atardamara özgüdür. En tehlikeli kanama türüdür çünkü kısa sürede çok fazla kan kaybına yol açar.
2. Toplardamar (Ven) Kanaması
Toplardamarlar kirli kanı kalbe taşır. Kan koyu kırmızıdır ve yayılarak akar. Atardamar kadar tehlikeli olmasa da durdurulmadığında ciddi risk oluşturur.
3. Kılcal Damar Kanaması
Sızıntı şeklindedir ve genellikle en hafif kanama türüdür. Çoğu zaman kendiliğinden durur.
Burun Kanaması
Burun kanamalarında kişinin başı hafif öne eğilir, çene göğse yaklaştırılır. Böylece kanın genze kaçması önlenir. Her iki burun kanadı 5 dakika süreyle sıkılır. Enseye buz koymak veya burun çevresine soğuk uygulamak kanamayı azaltabilir.
Uyarı: Başı geriye atmak ve hastayı sümkürtmeye çalışmak yanlıştır.
Kulak Kanaması
Kulaktan kan gelmesi ciddi kafa travması belirtisi olabilir. Bilinci kapalı olan bir kişi varsa kan gelen kulak altta kalacak şekilde yan yatırılır. Kan kesinlikle tıkanmamalı, yani pamuk veya bezle kulak deliği kapatılmamalıdır.
Kanamayı Durdurma Yöntemleri
1. Doğrudan Basınç Uygulama
Kanayan bölge temiz bir bez veya sargı bezi ile kapatılarak kuvvetli basınç uygulanır. Eğer kanama bezi tamamen ıslatırsa, bez kaldırılmadan üzerine ikinci bir bez konup baskıya devam edilir. Gerekirse bölge kalp seviyesinin üzerine kaldırılır.
2. Basınç Noktalarına Uygulama
Kanayan damarı kemik üzerine sıkıştırmak için belirli basınç noktaları kullanılır. Örneğin:
Baş ve şakak bölgesi kanamalarında kulak önü,
Omuz ve boyun kanamalarında köprücük kemiği,
Bacak kanamalarında kasık bölgesi.
Turnike Uygulaması
Turnike, kanayan yer ile kalp arasındaki tek kemikli bölgeye elastik bir malzeme ile sıkma bağı uygulanarak yapılan kanama durdurma yöntemidir. Sadece çok zorunlu durumlarda uygulanır:
Kol veya bacağın kopması
Aşırı ve kontrol edilemeyen kanamalar
Birden fazla yaralı varsa diğerlerine müdahale edebilmek için
Kolda turnike yeri: dirsek ile omuz arası
Bacakta turnike yeri: diz ile kalça arası
Turnike uygulandıktan sonra yaralının alnına “T” veya “Turnike” yazılır. Uygulanma saati bir kâğıda yazılıp yaralının üzerine iliştirilir.
Turnike her 15–20 dakikada bir 5–10 saniyeliğine hafifçe gevşetilerek dokuların oksijen alması sağlanır.
Sonuç
Kanama türlerini ayırt edebilmek ve doğru ilk yardımı uygulayabilmek ehliyet sınavı için olduğu kadar gerçek yaşam için de önemlidir. Atardamar, toplardamar ve kılcal damar kanamalarının özellikleri, burun-kulak kanamalarının yönetimi, basınç uygulama yöntemleri ve turnike tekniği bu özetle birlikte kolayca hatırlanabilir hale gelmiştir.
Mutlaka sitemizde bulunan İlk yardım sorularını çözmeyi unutmayın.